Соль
Урывак э аповесці "Проба”
Андрэй Віxypa ехаў на Салігорску на новай машыне. Надвор’е было цудоўнае, настрой у шафёра-таксама.
Вясновае сонца ласкава прыгравала зямлю. Недзе ў вышыні, у бяздонным блакіце неба нястомна звінелі жаваранкі.
Але за гулам матора Андрэй не чуў іх бясконцых песень. А калі б пачуў, то, напэўна, успомніў бы, што 1 год таму назад,
калі ён упершыню прыехаў на гэтую новабудоўлю, жаваранкі спявалі гэтак жа звонка, як і сёння...
Не паспела аўтамашына параўняцца з клубам будаўнікоў, як на вуліцу выскачыў прысадзісты круглашчокі хлопец
у сінім плашчы і зялёным капелюшы. Андрей Віхура адразу пазнаў яго: гэта быў муляр Жора Гоман. Адной рукой Жора
"галасаваў” машыне, а другой ледзь утрымліваў вялізны карычневы чамадан.
Віхура спыніў машыну. Муляр жвава падскочыў да кабіны, рыўком адчыніў дзверцы і, убачыўшы зa рулём Андрэя,
нерашуча адступіў назад.
Хлопцы па-ранейшаму не ладзілі паміж caбой. Пасля такго, як іх рассялілі за бойку ў розныя інтарнаты,
яны нават не заўсёды віталіся пра сустрэчах. Але сёнга быў асаблівы дзень. Віхура не захацеў псаваць настрой ні сабе, ні Гоману.
-Ну.чаго мнешся?- дабрадушна сказаў Андрэй.- Сядай, падвязу.
Жора залез з чамаданам у прасторную кабіну і машына рушыла далей.
- Дык табе далі новы самасвал? - крыху асвойтаўшыся , спытаў Жора,
-Як бачыш,- задаволена ўсміхнуўся Андрэй.
- А дзе ж той задрыпаны драндулецік, на якім ты папіхаўся дагэтуль?
- ЁН ужо адслужыў сваё: спісалі ў металалом.
- Ты па-ранейшаму возіш на будоўлю раствор і бетон ?
- He. Цяпер я абслугоўваю шахтныя ствалы.
- А што ж там за работа?- пацікавіўся Юра. Андрэй растлумачыў:
- Праходчыкі выдаюць пароду са ствалоў наверх, а я адвожу яе ў поле, на солеадваЛЫ.
О, дык ты пайшоў на павышэнне? Віншую, віншую. А як жа гэта табе ўдалося так хутка выбіцца з гразі ды ў князі? Па блату ці як?
- Вельмі проста, - адказаў Авдрэй.- Праходчыкі рвуцца ў глыбіню, стараюцца хутчэй дакапацца да солі.
А з адвозкай пароды на паверхні справы доўга не ладзіліся: то машыны пападуцца старыя, то шафёры гультаяватыя.
Вось тады і было прынята рашэнне паслаць на будаўніцтва шахты толькі новыя самазвалы, пасадзіўшы на
іх лепшых шафёраў-камсамольцаў. Адразу ж пачалі запісваць добраахвотнікаў. Ну, я ўзяў ды і запісаўся...
-Каб атрымаць новую машыну?- падкалоў Жopa.
- Не, ты памыляешся,- спакойна запярэчыў Авдрэй. - Новую машыну я атрымаў яшчэ да таго, як началі запісваць добраахвотнікаў.
Гоман недаверліва ўхмыляўся.
-А ты далека сабраўся ? - спытаў у яго Віхура. I папярэдзіў на ўсякі выпадак :- Я еду толькі да калійнага камбіната.
-Нічога,- заспакоіў яго Жора.- Там я падчаплюся на другую машыну і - бывай, Салігорск!
- Чаму - бывай?
- Паеду адгэтуль. Назаўсёды.
- Абы куды. Можа, у Сібір, а можа, і ў Казахстан.
- А чым табе тут было кепска ?
- Проста нявыгадна, - прызнаўся Жора. -Спачатку і тут жыць было можна. Асабліва першы год.
Зарабляў я - будзь здароў! А цяер усё больш і больш прыціскаюць.Давай ім тэмпы, давай ім якасць ды
ўсякую там іншую пакасць. А зарплата - строга па расцэнках. Hі капеечкі на набавяць.
Віхура упершыню пашкадаваў Жору. Ён бачыў, што муляр страшна абяднеў душою. Але гаварыць з ім
на гэту тэму, відаць, ужо не было сэнсу. I Андрэй спытаў пра іншае:
- A са сваім лепшым сябрам ты хоць развітаўся?
- Каго ты маеш на ўвазе?- страпянуўся Жора.
- Двойчы былога.
- Не разумею.
- Тады растлумачу : былога дырэктара аўтабазы, былога аўтамеханіка?
- Ты пра Івана Ступака? А які ён мне сябар?
- Ну, як жа ! Запярэчыў Bіxypa.- Ты ж сам расказваў, што вы некалі разам вербаваліся ў Карэлію,
а потым, атрымаўшы пад’ёмныя, разам уцякалі адтуль. Вы тады спалохаліся ні то холаду, ні то голаду ...
- Я даўно ўжо не бачыўся з ім, - перабіў шафёра Гоман.- Кім ён цяпер працуе?
- Aўтакампрэсаршчыкам.
- А за што ж яго зноў панізілі?
- Усе за тое: за камбінацыі ды махінацыі,- сказаў Андрэй і дадаў:- Глядзі наперад! Туды,
две рамантуюць дарогу. Бачыш? Каля кампрэсара стаіць ён, Ступак...
- Ну, то спыніся,- неахвотна буркнуў Жора.
Віхура затармазіў. Гоман паволі вылез з кабіны і ўразвалку паківаўся да кампрэсара, каля якога
корпаўся насаты мужчына ў пацёртай хромавай тужурцы.
Развітаўшыся са Ступаком, Жора сеў у кабіну. Машына кранулася з месца, пачала набіраць скорасць.
- А ты што, думаеш асесці тут навечна ? - спытаў Жора.
- А што баз толку блытацца па свеце? - спытаў у сваю чаргу Андрэй, - Таго, чаго мне хочацца, я даб’юся і тут.
.- Цікава, чагож таба хочацца? - ухмыльнуўся Жора.
- Пакінуць на зямлі добры след.
- Думаеш, табе паставяць тут некалі помнік?
- Не. Я сам пастаўлю.Усё, што мы тут пабудуем, будзе велічным помнікам і мне, і маім аднагодкам.
- Навошта гучныя словы ?- скрывіўся Жора. Утрымлівае цябе тут не гэта.
- Іменна гэта, - цвёрда адказаў Андрэй. - Праўда, есць і яшчэ адна прычына: у мяне скора будзе свая сям’я.
- Ты жэнішся? I скора вяселле?
- Заўтра.
- Ну што ж, яшчэ раз віншую! А хто ж Яна, калі не сакрэт?
- Hіна Краеўская.
- Я так і думаў,- хмыкнуў Жора. I дадаў з ухмылкай: ідэйная будзе сямейка!..
Машына наблізілася да калійнага хамбната. Убачыўшы каля шахтнага капра вялізны натоўп людзей, Жора Гоман спытаў:
- А што гата там за базар ? Дзень жа як быццам не базарны. Тыі не ў курсе?
- У курсе,- з пачуццём годнасці адказаў Андрэй Віхура. - Сёння дзень асаблІвы. Таму і сабраліся людзі на мітынг.
- А з якой жа нагоды мітынг? Іваноў аперадзіў Пятрова? Ці Пятроў абагнаў Сідарава?
- А ты хіба не ведаеш? Соль жа пайшла.
- Соль?
- Іменна, соль! Загяушыўшы матор, сказаў Андрэй.
Яны вылезлі з кабіны і падыйшлі да натоўпу.
Мітынг ужо пачаўся. Перад шахцёрамі і будаўнікамі выступаў сакратар парткома - пажылы
хударлявы чалавек з добра прыкметпай сівіЗНОЙ на скронях.
- Сёння, 30 красавіка I960 года,-урачыстa і радасна гаварыў ён, - на глыбіні 414
метраў шахтапраходчыкі дасягнулі прамысловага пласта калійнай солі!
Над шахтай пракацілася дружнае шматгалосае “Ура!"
- У 9 гадзін раніцы,- працягваў сакратар парткома,- звяно праходчыкаў Мікалая Герасімені
выдала на-гара першую бодню калійнай солі! Скарбы эямлі беларускай сталі здабыткам народа!!
У гэтым, як кажуць, уся соль, уся каштоўнасць нашай работы!
Твары людзей свяціліся радасцю. Толькі Жора Гоман не праяўляў у гэты час ніякіх эмоцый.
Toe, аб чым гаварыў аратар, было для яго ўжо нечым чужым і далёкім.
Пастаяўшы крыху каля натоўпу, Жора, відаць, адчуў тут сябе лішнім. Ён падхапіў з зямлі
чамадан і накіраваўся да шашы, па якой за адной ішлі ў бок Слуцка і Мінска машыны. Узабраўашыся на дарожны
насып, Юра на развітанна вялікадушна намахаў натоўпу рукой. Але ніхто не адкаааў яму тым жа,
бо ніхто нават не заўважыў яго знікнення.
|
Расказ А. Кур'яна спампаваць
|
